تجربه اصلاحات آمرانه؛ از ایران تا عربستان
اصلاحات اجتماعی و فرهنگی محمد بن سلمان ولیعهد و نایب السلطنه عربستان در دهه دوم قرن بیست و یکم بحثهای بسیاری را در داخل و خارج آن کشور از جمله در ایران برانگیخته است. در ایران که برای ما جالبتر است نظرات متفاوت است. گروهی به اصلاحات رفتاری و اجتماعی بن سلمان از دیدگاه محافظه کارانه مذهبی آن را با انتقاد مینگرند و برخی از جنبههای آن را، خصوصا با توجه به آزادیهای اجتماعی برای زنان، غربگرایانهو مغایر بنیادگرایی اسلام سنتی و سلفیِ وهابی میدانند که بیش از یک قرن با تعصب و شدت بر جامعه سعودی حاکم بوده است.
تضعیف دیدگاه وهابی برای ایرانیان اصولگرا نگران کننده نیست، زیرا وهابیها شیعیان را اصولا رافضی و خارج از دین میپندارند و بقاع متبرکه در قبرستان بقیع را نیز چنان که گویی به منزله پرستش ابنیه و نمادهای تجسمی باشد، به عنوان نشانههای کفر تخریب کرده و موجب آزردگی شدید شیعیان شدهاند. با اینکه یک پنجم جمعیت عربستان شیعهاند، حتی از نزدیک شدن شیعیان با آن مزارها جلوگیری میکردند. در عین حال اصولگرایان ایرانی نیز با نگرانی از اینکه مبادا آزادیهای فرهنگی و اجتماعی در عربستان در مطالبات نسل جوان ایران امروزی، خصوصا در میان بانوان، تاثیرگذار و وسوسه انگیز باشد به آن اصلاحات از دید انتقادی مینگرند. این در حالی است که در عربستان زنان تا یکی دو سال پیش حتی اجازه رانندگی نداشتند، در حالی که در ایران از آغاز صدور گواهینامه رانندگی در صد سال پیش چنین حقی برای بانوان ایرانی محفوظ بوده است.
رعایت حجاب کامل و عبای عربی برای زنان عربستان عربی همیشه اجباری بوده است، و اصولا زنان در زندگی اجتماعی و اشتغال حرفهای در کشورشان نقشی نداشتند، در حالی که زنان ایران همیشه در این زمینهها از آزادی عمل برخوردار بودهاند و چادر فقط در شهرها رایج بود و روستاییان پوششهای سنتی و قومی خودشان را داشتند. از این رو اجباری شدن حجاب از سال دوم پس از انقلاب اسلامی برایشان تازگی داشته است. در عربستان نمایشهای هنری و تئاتر و موسیقی کلا ممنوع بوده است، در حالی که در ایران ممنوعیتهایی مانند خوانندگی انفرادی برای بانوان یا محدودیتهای هنری و نمایشی پس از انقلاب همیشه مجادلهانگیز بوده است.
در چنین شرایطی با شناختی که ایرانیان از جامعه همواره بسته عربستان داشتند، شاید تحولات دوران بن سلمان حیرت انگیزتر نیز بوده باشد. کشورهای قبیلهای دیگر شبه جزیره عربستان که در هفتاد سال اخیر به منابع مالی حاصل از استخراج و فروش نفت دست یافتهاند، به دلیل سفرهای خارجی و حضور گسترده کارشناسان فنی و مالی و مدیریتی اروپایی به صورت تدریجی چشمهایشان عادت کرده و موجب تأثیر گذاری نسبی در رفتارهای اجتماعی بومی نیز شده است. این تحولات تدریجی در کویت و بحرین و قطر و امارات متحده عربی و حتی در سلطنت محافظهکارتر مسقط و عمان در طی این مدت طولانی تأثیر سازگارانهتری بر جامعه گذاشته و مرز رواداری آنان را بالاتر برده است. بهخصوص بهرهمندی از امکانات مدرن زندگی رایج در دهکده جهانی، شامل خدمات و تراکنشهای اعتباریِ بانکی و تجاری، فروشگاههای مدرن و مراکز خرید، باشگاههای ورزشی و مسابقات داخلی و بین المللی زمینی و دریایی، همزیستی با بیگانگانی که در بیشتر آن جوامع شمارشان از جمعیتهای بومی نیز بیشتر شده است، موجب الزام به استفاده بیشتر از کار بانوان در عرصههای اجتماعی و فرهنگی نیز گردیده است.
در عربستان این روند با وجود ثروت بیشتر با سرعت کمتر و نگرانی و مراقبتهای بیشتری همراه بوده است. این نکته نیز بحث درباره شتاب توسعه اجتماعی در عربستان را داغتر کرده است.
توسعه آمرانه و مقایسه اصلاحات بن سلمان با معیارهای رضاشاهی
در ایران بسیار دیده میشود که اصلاحات بن سلمان را با تلاش شتابزده رضاشاهی در توسعه فرهنگی و اجتماعی، با الگو قرار دادن جوامع غربی، مقایسه میکنند، و معتقدند که به همان دلایلی که آن نوع توسعه که ظرفیتهای اجتماعی و اعتقادی ایرانیان را برای جذب آن در نظر نداشت با مقاومت مواجه شد و سرانجام نیز با وجود گذشت نیم قرن به انقلابی اسلامی و سنتگرا مواجه شد، در عربستان نیز چنان سرنوشتی در انتظار انقلاب اجتماعی بن سلمان خواهد بود. برخی ظواهر مبتنی بر آگاهیهای ما ایرانیان از آنچه از قدثم در جامعه عربستان میگذشته است، و دیدگاه محافظه کارانهای که خاندان سلطنتی پرشمار عربستان خودش در رأس آن و مفتیان متعصب وهابی در حمایت و در کنار آن قرار داشتند، میتواند آن مقایسه آن را با مقاومت در مقابل تجددگرایی رضاشاهی توجیه کند. اما گرچه آن دیدگاه با ریشههای تاریخی و نتایجی که به بار آورد برای خود جای بحث و نقد دارد، اما اگر با اندکی تحلیل و شکافتن مسئله بتوانیم به نقاط تشابه و اشتراک، یا به تفاوتهای میان این دو اقدام رفرمیستی یا اصلاحگرانه برخورد کنیم، شاید کار این مقایسه را مشکل و یا شاید آسان کند! این نکات میتواند از جنبههای مختلف تاریخی، اداری، مالی، اقتصادی،آموزشی و اجتماعی و فرهنگی مطرح شود:
بررسی اجمالی زمینه تاریخی از نهضت مشروطه تا اصلاحات رضاشاهی
مشروطیت ایران در میان نخبگانی اندیشمند و مترقی در ایران پرورده شد که در بالاترین سطوح هرم اجتماعی و فرهنگی ایران قرار داشتند و حتی در درون دایره حاکمه ایران بسیار تاثیرگذار بودند. نخبگان ایران شهروندان و شهرنشینانی بودن که با وجود شمار اندک 10 درصد جمعیت شهری در کشوری با 95 درصد بیسواد کار بزرگی از پیش بردند. شاید یک دلیل آن عدم حضور و مشارکت آن 90 درصد روستایی و عشایری در زندگی شهری و سیاسی بود. در واقع کسی آنها را به حساب نمیآورد! در عشایر آنها «آدمهای» خان و در روستا رعیت ارباب بودند. در جنان شرایطی نخبگان شهری در تبریز و تهران و رشت و اصفهان و چند جای دیگر با آشنایی بیشتر با فرهنگ و سیاست در جهان آن روز و نگران از رقابتهای روسیه و عثمانی و نگران از دست دادن
استقلال ضعیفی که به آن میبالیدند، خواهان همان حقوق و سیاسی و اجتماعی رایج در کشورهای مترقی فرنگ شدند. و عجیب آنکه در کلیات موفق هم شدند و مظفرالدین شاه در واپسین روزهای عمر فرمان مشروطه را امضا کرد و پس از افتتاح مجلس اول که بیشتر رنگ صنفی داشت درگذشت.
در مقایسه با عربستان اشاره به این تجربه لازم است زیرا در ایران مشروطه رابطه مالکانه شاه و کشور را گسست و سند مالکیت کشور به ملت منتقل شد؛ در عربستان با وجود گذشت 120 سال هنوز آن رابطه مالکانه سلطنت نسبت به کشور گسسته نشده است. البته در عربستان نیز مانند ایرانِ آن روز مالکیتهای فردی محترم و مورد تضمین دین اسلام است، اما مرز حاکمیت سلطان و مالکیت او بر کلیت کشور و منابع آن مشخص نیست. یکی از دلایل مقاومت سلطنت در مقابل ورود افکار مدرن سیاسی نگرانیِ از دست دادن همین امتیازات سنتی بوده است.
نکته مهم دیگر التزاماتی بود که این انتقال مالکیت در پی داشت، خصوصا الزام به برقراری حاکمیت قانون بود. ایران کشوری قدیمی بود که سنت دیوانی آن به دوران باستان باز میگشت و وقتی عربها نیز خواستند کشور تشکیل دهند ناچار از الگوهای ایرانی بهره مند شدند. اما دیوان باستانی برای دوران مدرن کفایت نمیکرد. این دیوان در عربستان سنتیتر و پدرسالارانهتر هم بوده است. به همین دلیل وقتی خانواده آل سعود دیگر پدرسالاران عربستان را به زیر کشید، با آن احساس مالکانه سنتی کشور را به نام خود سعودی نامید. ایران چنین نبود. نظام دیوانی سنتی و سلطانی با مشروطه دولتتر و کشورتر شد. وقتی کشوری با الگوبرداری از شیوه آزادیخواهانه فرنگی بخواهد اداره شود، باید به محتوای خود بپردازد. مشروطیت در خلأ استقرار نمییابد. مشروطه ای که از توده مردم برنخاسته باشد باید توده مردم را با الزامات خود تطبیق دهد. وقتی مشروطه به معنی تضعیف سلطه سلطنت بر مردم تعریف شد، هر کس احساس قدرتی میکرد، خواهان بهره مندی سلطانی از آن شد و هرج و مرج پدید آمد. آن هرج و مرج نشان دهنده الزامات و آماده سازی زمینههای دیگر برای استقرار مشروطه ای شد که خودش در آغوش ملت جای گرفته بود، اما ابزار استفاده اش موجود نبود.
مشروطه نیاز به حکومت قانون داشت. قانونی برآمده از مردم. ایران دارای مجلس شد. مجلس اول
یک سال ماند و محمدعلیشاه آن را به توپ بست و خودش ساقط شد. مجلس دوم هم یک سالی تشکیل شد و با بحرانهایی کارش به تعطیل کشید. مجلس سوم تشکیل شد و آن نیز یک سالی بود و با آغاز جنگ جهانی اول و اشغال ایران تعطیل شد. به این ترتیب در 15 سال هرج و مرج پس از مشروطه ایران نیازمند نظم و قانون و عدلیه و نظام مالی و اداری و آموزشی و امنیتی یعنی حکومت قانون بود. اما دیگر مجلسی نداشت. در این بن بست کودتا به عنوان راه حل نهایی رخ داد و با توسل به اقتدار کوشید در پناه مجلسی منتخب اما متشکل از متنفذان شکل مشروطه را به لوازمش بیاراید.
دولت کودتا با افتتاح مجلس به رفع نیازهای قانونی مشغول شد، و سپس رضاخان شخصا قدرت اجرایی و سلطنتی را در اختیار گرفت و به اقداماتی دست زد که امروز اصلاحگری بن سلمان را با
او مقایسه میکنیم. اما فراموش نشود امروز بیش از صد سال از کودتای رضا شاه میگذرد و این فاصله قرنی بسیار اثرگذار است.
مقایسه نکات مثبت و منفی بن سلمان و رضاشاه
رضا شاه در اوج هرج و مرج با مشارکت در کودتایی که سیدضیاالدین طباطبایی برنامه ریز آن بود، از سرداری جسور و گمنام به فرماندهی نامدار و مقتدر تبدیل شد و برقراری نظم و حکومت قانون را شعار خود قرار داد.
بن سلمان در اوج سلطه و اقتدار خاندان آل سعود، با به سلطنت رسیدن پدر و به اتکای او اصلاحات را از درون خاندان سلطنتیِ مورد انتقاد سکوت آمیز مردم کشورش آغاز کرد. ولیعهد سنتی را برکنار و شاهزادگان بهره مند از رانتهای سلطنتی را بازداشت کرد و پس از ستاندن باج و اثبات برتری و اقتدار خود آنها را به شرط حفظ آرامش آزاد کرد.
رضاشاه با درماندگی از مقابل هزینههای جاری دولتی و نظامی که حرمت و اقتدار دولت را بر باد داده بود، کوشید به برقراری نظم و ستاندن مالیات و عوارض از عهده هزینههای از امروز به فردای اداری و امنیتی دولت برآید.
بن سلمان متکی به منابع مالی و ذخایر ارزی بیکران، نگران پرداخت هزینههای جاری دولتی و امنیتی نبود.
رضاشاه باید مقید به تنظیم و اجرای برنامه ای مقدماتی برای تبدیل به کشور کردن حکومتی سنتی بود که مستلزم قوانین قضایی برای تشکیل دادگستری و دادسراهای سراسری تحت لوای قانونی واحد و آیینهای دادرسی متحد الشکل و واحد بود. باید قوانینی مالی اعم از مالیاتی و گمرکی و شرکتهای دولتی و عوارض گوناگون و نحوه تخصیص اعتبارات و برقراری نظام بوروکراتیک با تاروپود ارتباطی با سراسر کشور بود که امور تخصصی از راهداری و صنعت و کشاورزی را نظامی مدرن میبخشید و مهمتر از همه باید نظام آموزشی سراسری با کتابها و آموزگاران و دبیران تعلیم دیده برقرار میشد که هم کشور را از ذلت 95 درصد بیسوادی نجات دهد و هم راهگشای تجددی مبتنی بر دانش و فن میشد.
بن سلمان از نظام اداری و امنیتی و حکومتی مقتدر بهرهمند بود که بتواند مجری برنامههای توسعه او باشد. نظام آموزشی عربستان از هفتاد سال پیش با بهرهمندی از درآمد نفت توانسته بود در آنجا بیسوادی را بر اندازد و حتی دختران با همه محدودیتها در نسلهای بعدی از آموزش بهرهمند بودند. کمبود معلم هم از آغاز نداشت زیرا با اتکا به کثرت جمعیت عرب همیشه میتوانست معلم کافی در همه رشتهها از مصر و عراق و سوریه و لبنان در اختیار داشته باشد. نظام اداری و مالیاتی و امنیتی هم وجود داشت. فقط لازم بود. آن را بهبود بخشد.
رضا شاه برای تامین استادان دانشگاهی که در دست تاسیس داشت و نیز تامین کارشناسان مورد نیاز کشور، به طوری که متکی به عناصر بیگانه نباشد، ناچار شد سالی 100 دیپلمه برتر را برای تحصیل به اروپا اعزام کند؛ این برنامه از لحاظ توسعه علمی و صنعتی و مدیریتی و سیاسی کشور آثار بزرگی به بار آورد.
بن سلمان نیز نیاز به تقویت علمی و کارشناسی داشت و به همین دلیل عربستان از دهها سال پیشتر ضمن تأسیس چند دانشگاه مجهز دهها هزار دانشجوی داوطلب را به دانشگاههای اروپا و آمریکا اعزام کرده و برای خودش طبقه ای از نخبگان جهانی با نوعی زندگی دوگانه پدید آورده بود. یکی زندگی در اجتماع با رعایت ضوابطی که از آنان انتظار میرفت و مصلحت خودشان را نیز در رعایت آن میدیدند و دیگر زندگی درونی یا میان خودیهای نخبه که گویی جامعهای دیگر در میان اجتماعی عمومی را تشکیل میدادند! این دوگانگی به مرور زمان و با توسعه جامعه نخبگان و توسعه برنامههای عمرانی و صنعتی که مستلزم حضور کارشناسان خارجی و خانوادههای آنان بود تدریجا کمرنگتر شده بود. کاهش این دوگانگی ضمن آنکه زمینه را برای توسعه اجتماعی مساعد میکرد، مطالباتی را بر میانگیخت که میتوانست برای نظام سعودی چالشی از سوی نخبگان رو به ازدیاد ایجاد کند.
این توسعه فرهنگی مصادف بود به ورود عربستان به دنیای مجازی! دنیایی که مرز نمیشناسد و یک جامعه باسواد درونی را ناگهان وارد دهکده جهانی میسازد! حاکمیت برا ی مقابله با این تحول جدید و گریزناپذیر اجتماعی دو راه داشت: یا باید با آن مقابله میکرد و روابط سنتی پدرسالارانه را به خصومت و چالش بدل میکرد، یا به مطالبات تن میداد و تسلیم میشد، و زمینه را برای دادن امتیازات بعدی فراهم میکرد. پدیده محمد بن سلمان هیچ یک از این دو راه را بر نگزید. او خودش رهبری اصلاحات و مدرنیسم را با گامی فراتر از دیگران بر عهده گرفت. قمار بزرگی که تا کنون برند ه بوده است و باید منتظر مراحل بعدی و واکنشهای متضاد نسلهای پیر و جوان سعودی بود.
تا اینجا آنچه گفته شد در تفاوتها و عدم شباهت زمینههایی بود که رضاشاه را بدون بهرهمندی از مزایا و بن سلمان را با بهرهمندیهای بسیار به پیشگامی در راه اصلاحات واداشته بود. پس چرا اینان را با یکدیگر مقایسه میکنند؟
در واقع مقایسه این دو شخصیت تاریخ ساز به اصلاحات اجتماعی خصوصا در زمینههای رواداریهایی نسبت به زنان و روابط اجتماعی تفریحات و شرایط زندگی بر میگردد که با رفتارهای خشن پلیس امر به معروف سنتی عربستان و توقعات متعصبانه آنان همخوانی ندارد. زمینههای اجتماعی و قبیلهای عربستان نیز در تضاد این دو شیوه میتوانست ابهام انگیز باشد.
در واقع انتقادات از رضاشاه، بیش از آنکه به چند مورد زندانی کردن منجر به قتل رجال شد، یا نسبت به رفتارهای دیکتاتور منشانه او خصوصا در نیمه دوم سلطنت مربوط باشد، به همان بخش فرهنگی و اجتماعی مربوط میشود. به عبارت دیگر رضاشاه اولا به دلیل امنیتی چون بر خلاف همه سلاطین تاریخ ایران متکی به حمایت ایل و طایفه و تفنگداران شخصی نبود، هم به دلیل شکستن آن نظام ایل سالاری و خوانین و هم برای هرچه بیشتر کردن آمار شهرنشینی و آماده سازی برای تحول صنعتی و اقتصادی و همچنین برای دست باز داشتن در تشکیل ارتش ملی به جای فراخوان از عشایر در زمانهای نیاز، به تغییر آن ساختار سنتی و اربابانه نیاز داشت. از سوی دیگر به دلیل جمعیت اندک که چند سالی پیش از آن در پایان جنگ جهانی دوم به دلیل شیوع اپیدمی آنفلوانزای اسپانیایی همراه با قحطی که ضربهای به جمعیت اندک کشور زده بود، به مشارکت بیشتر زنان در امور مختلف اداری و اجتماعی میاندیشید. یعنی همان چیزی که امروز بن سلمان نیز، با داشتن بیش از ده میلیون کارگر و کارمند خارجی، به آن میاندیشد.
مشارکت زنان روستایی در زندگی و تولیدات روزمره کشاورزی و دامی امری عادی بود، اما در زندگی شهری چنین نبود. لذا رضا شاه پس از سفری به ترکیه و دیدن اصلاحات آتاتورک تصمیم گرفت با تغییری در پوشش مردان و زنان ضمن آنکه به آنان ظاهری از دید خود متجددانه میبخشید، امکان مشارکت آنان را در فعالیتهای تولیدی و اجتماعی افزایش میداد. آن الزام که گاه با حضور زنانی با پوشش نامتعارف شبه فرنگی با پالتو و مانتوی بلند و کلاه فرنگی لبه داری که آن را برای پوشاندن مو تا زیر گوش پایین میکشیدند جنبه مضحک پیدا میکرد، با سرکوب تحمیل و تحمل شد، اما با خروج پیشبینی نشده رضاشاه از ایران نا گهان آن عقدهها سرباز کرد. هرچند آزاد شدن پوشش بانوان موجب رواج رواداری و زندگی نو و کهنه به موازات یکدیگر شد، اما بهانه و خصومت که برخی کشمکشهای سیاسی و نیز نارضایی روحانیت سنتی بر آن میافزود، ادامه یافت.
بن سلمان با وجود مقاومت روحانیت وهابی و محافظه کاران سلطنتی هنگامی به اصلاحات اجتماعی دست زد که زمینههای آن آماده بود و نسل جوان سعودی که اکنون اکثرا شهرنشین و تحصیل کرده هستند، از تعویق آن نگران بودند. گرچه هنوز میتواند آتش زیر خاکستر در دل نسل محافظه کار پیشین نهفته باشد، اما باید دید نسل جوانتر تربیت شده و تحول یافته در فضای مجازی، از تقابل با نسل پیشین بر میآید یا خیر. مسئله مهمتر این است که اکنون بن سلمان دست به توسعه صنعتی و شهر سازی و آبادانی و عمرانِ سبز چه در زمینههای کشاورزی و چه در شهرسازی مدرن متکی بر شیرین سازی گسترده آب دریا و تولید انرژیهای تجدید پذیر بادی و خورشیدی زده است، و توسعه صنعتی از پتروشیمی تا فولاد و سیمان صدها هزار نیروی کار زن و مرد را در رشتههایی مستلزم بالا رفتن ضریب هوشمندی و تفکر به کار گماشته است که با بهرهمندی از رفاه و بیمه و اطمینان از آینده، هرگونه چالشی را به عقب میاندازد. اما با این حال هنوز نظام سعودی که حکومت نظم و قانون و رفاه را برقرار کرده و نهادهای نمادین شبه پارلمانی هم پدید آورده است، نظامی دموکراتیک دارای خزانه ملی واحد در شأن حاکمیت ملت و کشوری با بالاترین سطح درآمد ملی و درآمد سرانه محسوب نمی شود.
نویسنده: فریدون مجلسی
Touring bands and different exhibits typically use an array of spotlights, colored lights and lasers to dazzle their audiences and accent their work.
Pretty! This was an extremely wonderful article. Thanks for supplying these details.
Hi, I do think this is an excellent site. I stumbledupon it 😉 I may revisit once again since i have saved as a favorite it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help other people.
Howdy! This blog post couldn’t be written much better! Looking through this article reminds me of my previous roommate! He continually kept talking about this. I am going to forward this information to him. Fairly certain he will have a very good read. I appreciate you for sharing!
I quite like reading a post that will make people think. Also, thanks for permitting me to comment.
I really like it whenever people get together and share views. Great website, stick with it.
When I initially left a comment I seem to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now each time a comment is added I get 4 emails with the exact same comment. Perhaps there is an easy method you can remove me from that service? Cheers.
sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm
Greetings, I believe your blog could possibly be having browser compatibility issues. Whenever I take a look at your site in Safari, it looks fine but when opening in IE, it has some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Other than that, great website!
I’m amazed, I have to admit. Seldom do I come across a blog that’s both educative and entertaining, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The problem is something that not enough people are speaking intelligently about. Now i’m very happy that I came across this in my search for something relating to this.
You need to take part in a contest for one of the greatest sites on the net. I will recommend this web site!
sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm
Greetings! Very useful advice within this post! It is the little changes that make the most significant changes. Thanks a lot for sharing!
I must thank you for the efforts you have put in writing this site. I really hope to check out the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has motivated me to get my very own website now 😉
Hi, I do believe this is an excellent web site. I stumbledupon it 😉 I will revisit yet again since i have saved as a favorite it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help others.
sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm
sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm
That’s about all you want if you’re trying to find a Ventura Bail Bonds organization to bail out your pal who has known as you at 2 am Weekend morning.
Hi, I do think this is an excellent website. I stumbledupon it 😉 I’m going to return yet again since i have book-marked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.
This is a topic that’s close to my heart… Cheers! Exactly where are your contact details though?
This is a topic which is near to my heart… Cheers! Exactly where can I find the contact details for questions?
Reed turns into a scientist and leads a rushed expedition into space that culminates in his crew’s exposure to cosmic radiation.
The constitutionality of the internment camps was known as into query virtually as soon as they have been arrange.
The ebook came out in a folio version with coloured lithographs illustrating British stained glass windows from the eleventh to the 15th centuries.
I must thank you for the efforts you have put in writing this website. I really hope to view the same high-grade content by you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has inspired me to get my own, personal site now 😉
However proper now I’m enjoying at a somewhat modest 1350 or so rating stage, and I am benefiting immensely from computer play.
Then only will there be uniformity and hastening of the companies offered to the customers.
An impressive share! I have just forwarded this onto a colleague who was doing a little homework on this. And he actually bought me lunch due to the fact that I stumbled upon it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to discuss this topic here on your web site.
The BBC’s first broadcast charity enchantment happened in 1927, within the form of a 5-minute radio broadcast on Christmas Day.
You should be a part of a contest for one of the most useful blogs on the web. I am going to highly recommend this blog!
Hey, I simply hopped over in your web page by means of StumbleUpon. Not one thing I might in most cases learn, however I favored your feelings none the less. Thank you for making something price reading.
Hi, I do think this is an excellent blog. I stumbledupon it 😉 I am going to come back once again since I bookmarked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.
I was very pleased to uncover this website. I want to to thank you for your time for this particularly wonderful read!! I definitely loved every little bit of it and I have you saved as a favorite to see new things in your blog.
You may need your family to be warm and comfortable as the storm passes.
bookmarked!!, I like your blog!
I like reading through an article that can make men and women think. Also, thanks for permitting me to comment.
Hey there this is somewhat of off topic but I was wanting to know if blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding skills so I wanted to get advice from someone with experience. Any help would be greatly appreciated!
Having read this I believed it was rather enlightening. I appreciate you spending some time and energy to put this article together. I once again find myself spending way too much time both reading and posting comments. But so what, it was still worthwhile.
Can I just say what a relief to uncover somebody that actually knows what they are talking about on the net. You actually understand how to bring a problem to light and make it important. A lot more people need to read this and understand this side of the story. It’s surprising you aren’t more popular because you surely have the gift.
Good post! We are linking to this great content on our website. Keep up the good writing.
I blog frequently and I genuinely appreciate your information. The article has truly peaked my interest. I am going to book mark your website and keep checking for new details about once a week. I subscribed to your Feed too.
Spot on with this write-up, I absolutely believe that this web site needs a great deal more attention. I’ll probably be returning to read through more, thanks for the info!
The when I read a blog, Hopefully which it doesnt disappoint me approximately that one. What i’m saying is, It was my choice to read, but I just thought youd have something intriguing to convey. All I hear is actually a few whining about something that you could fix should you werent too busy looking for attention.
Investing in a filing cabinet is a great approach to free up area in your house workplace.
One is that they are strictly out for themselves – they’re not involved in being team gamers – so they’re going to grab hold of whatever deal is the most effective, even if it means switching jobs every year.
Revisions would solely be made after the increase in the money supply has occurred, and even then brokers would react solely regularly.
sex nhật hiếp dâm trẻ em ấu dâm buôn bán vũ khí ma túy bán súng sextoy chơi đĩ sex bạo lực sex học đường tội phạm tình dục chơi les đĩ đực người mẫu bán dâm
2. Don’t get a baby sitter (Take the youngsters alongside instead).
Different manufacturers have completely different requirements relating to the fluids they fill their automobiles with.
The snappy response of the keys and the graceful motion of the typeball create a satisfying typing experience that is unmatched by trendy keyboards.