بحران سالمندی و حسرت توسعه ایران
اغلب کشورهایی که در دهه‌های اخیر توسعه یافته و یا در مسیر توسعه قرار گرفتند یک اشتراک مهم دارند که آن هم جوان بودن جمعیت در ابتدای مسیر حرکت به سوی توسعه است. تقریبا اندک مواردی دیده می‌شود که کشوری از فرصتی که جوانی جمعیت در اختیارش قرار داده برای نیل به توسعه استفاده نکرده باشد. البته کشورهایی که دچار کمبود منابع و یا جنگ هستند از این قاعده مستثنی بوده‌اند. چرا که عملا امکان بهره بردن از این فرصت استثنایی را ندارند. اما ایران تقریبا تنها نمونه از کشورهای توسعه نیافته‌ای است که با وجود دسترسی گسترده به منابع و بهره‌مندی از امنیت نسبی نتوانسته از فرصت جوانی ترکیب سنی جمعیت در حدود دو دهه اخیر استفاده کند.
پژوهشگران حوزه توسعه معتقدند جوانی جمعیت و اصطلاحا باز شدن «پنجره جمعیتی» فرصتی طلایی برای کشورهای توسعه نیافته‌ای است که حاکمانشان انگیزه و اراده‌ای برای توسعه و پیشرفت دارند. به بیان ساده‌تر در کشوری که تعداد شاغلان و نیروهای مولد بیشتر از شهروندان از کارافتاده و سالمند باشد، شانس بیشتری برای دستیابی به توسعه وجود دارد.
برای درک بهتر این موضوع بد نیست به این مثال معروف بین جمعیت شناسان و توسعه گرایان دقت شود. فرضا خانواده‌ای چهار نفره متشکل از پدر، مادر و دو فرزند را در نظر بگیرید. حال اگر پدر و یا مادر یکی از والدین به دلیل از کارافتادگی به جمع این خانواده بپیوندد طبیعتا هزینه‌های زندگی افزایش خواهد یافت. این افزایش هزینه تبعاتی در پی دارد که مهمترین آن فرسودگی نیروهای مولد و نان‌آور خانواده و همچنین کاهش منابع لازم جهت تحصیل، فراغت، درمان و در یک کلمه بقا و سپس پیشرفت فرزندان این خانواده است. این مثال ساده را می‌توان به جوامع بزرگ انسانی تعمیم داد. به گونه‌ای که اگر نسبت جمعیت سالمندان یک کشور به نیروی شاغل و مولد هرچه کوچکتر شود، نهایتا منابع بیشتری نیز باید در جهت تامین هزینه‌های جاری زندگی سالمندان هزینه شود.
یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند نسبت بین شاغلان و بازنشستگان (نه لزوما سالمندان) را توضیح دهد نسبت نیروی کار شاغلی که حق بیمه پرداخت می‌کند به تعداد مستمری‌بگیران و بازنشستگان حقوق بگیر از صندوق‌های بازنشستگی است. در واقع این شاخصه آشکار می‌کند که در یک جامعه چند نفر در ازای یک بازنشسته کار می‌کنند؟ به عبارتی چند نفر کار می‌کنند تا هزینه نگهداری از یک بازنشسته تامین شود؟ این نسبت در کشورهای توسعه یافته ۶ به ۱ بوده و در کشورهای در حال توسعه نیز ۳ به ۱ است. یعنی در کشورهای پیشرفته در بهترین حالت ۶ نفر به ازای یک بازنشسته مشغول به کار هستند. اما در کشورهای در حال توسعه به طور میانگین ۳ نفر کار می‌کنند تا هزینه نگهداری از یک بازنشسته تامین شود. اما این نسبت در ایران حدود ۱.۵ به ۱ است. یعنی به ازای هر سالمند تنها ۱.۵ نفر در حال کار بوده و اصطلاحا به عنوان نیروی مولد شناخته می‌شود.
از همین رو است که گفته می‌شود جوان شدن جمعیت یک کشور می‌تواند بهترین موقعیت برای حاکمیتی توسعه‌گرا باشد تا در مسیر پیشرفت کشور حرکت کند. چرا که طبیعتا نیروی کار بیشتری در مقایسه با نیروی از کارافتاده و سالمند در اختیار دارد. این وضعیت عموما در اغلب کشورهای جهان در حدود نیم قرن اخیر منجر به توسعه و یا جهش‌های بزرگ کشورها به سمت توسعه شده است. چین، ژاپن، شیلی و حتی کره‌جنوبی از جمله مهمترین مثال‌هایی هستند که در شرایط مشابهی قرار داشتند و فرصت طلایی باز بودن پنجره جمعیتی را از دست نداده و حالا خود را در جرگه کشورهای توسعه یافته جهان می‌بینند.
اما همانطور که گفته شد ایران تنها موردی است که با وجود بهره‌مندی از دو عنصر منابع و امنیت، نتوانسته از فرصتی که جوانی جمعیت در اختیار حاکمانش قرار داده بود برای رسیدن به توسعه استفاده کند. البته از سال ۱۳۹۵ به این سو هیچ سرشماری رسمی و دقیقی در ایران انجام نشده اما گفته می شود نرخ رشد جمعیت در سال ۱۴۰۲ حدودا ۰.۷درصد بوده و در مقایسه با ۱۰ سال گذشته کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد.
ضمن اینکه روند کاهش نرخ رشد جمعیت از اواسط دهه ۷۰ شروع شده و حالا به اوج خود رسیده است. اما نتیجه این تغییر رویه جامعه در قبال فرزندآوری باعث شده تا متولدین دهه ۶۰ بزرگترین گروه سنی را در جامعه ایران به خود اختصاص دهند. گروهی که با ورودش به بازار کار انتظار می‌رفت شاهد جهش محسوسی در بازار کار، تولید و در نهایت کلیت اقتصاد ایران باشیم. اما به چندین دلیل مختلف این اتفاق رخ نداد و باعث شد فرصت طلایی که جوانی جمعیت برای ایران فراهم کرده بود منجر به توسعه نشود.
از جمله مهمترین موانع یاد شده می‌توان به شروع مناقشه هسته‌ای همزمان با ورود متولدین دهه ۶۰ به بازار کار، روی کار آمدن دولت احمدی نژاد و پول پاشی گسترده در پی افزایش قیمت جهانی نفت، وضع تحریم‌های بانکی و نفتی علیه جمهوری اسلامی در پی تغییر رویکرد ناشی از روی کار آمدن محمود احمدی نژاد، بروز مخاطرات و بحران های زیست محیطی در بخش‌های مختلف کشور و همچنین از بین رفتن امیدها در پی خروج ایالات متحده از برجام توسط دونالد ترامپ اشاره کرد.
البته به طور کلی می‌توان گفت مانع اصلی بر سر راه توسعه ایران با وجود فراهم بودن بستر لازم در بطن جامعه، سیاست‌گذاری دولت‌های نهم و دهم در حوزه روابط بین‌الملل و خصوصا پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی بود. هرچند عوامل خارجی نیز تاثیرات بسزایی روی این موضوع داشتند اما بسیاری اعتقاد دارند اگر جمهوری اسلامی به سمت عادی‌سازی نقش خود در منطقه و جهان حرکت کرده بود حالا وضعیت تفاوت معناداری با آنچه امروزه شاهدش هستیم داشت.
اما ایزوله شدن ایران از بازارهای بین المللی و جا ماندن از رقابت داغ و تنگاتنگ تجارت خارجی در خاورمیانه باعث شد تا فرصت توسعه بسوزد. از طرفی هم این رویکرد نه تنها فرصت‌سوزی بزرگی محسوب می‌شود، بلکه باعث ایجاد یک فرابحران عجیب در قلب جامعه ایرانی شده است. بحرانی که از آن با عنوان سالمندی جمعیت یاد می‌شود. کاهش مداوم و بی وقفه نرخ رشد جمعیت در دو دهه اخیر باعث شده تا متولدین دهه‌های هفتاد، هشتاد و نود به ترتیب کوچکتر از دهه‌های قبلی خود شوند.
بنابراین ایرانیان در سالهای آینده مجبورند بیشتر کار کنند تا هزینه نگهداری از سالمندان و حقوق بازنشستگان تامین شود. باید توجه داشت متولدین دهه ۶۰ با توجه به سن بازنشستگی در ایران حدود ۱۰ سال دیگر وارد دوران بازنشستگی می‌شوند. در این صورت گروه های سنی که به مراتب کوچکتر از دهه ۶۰ هستند باید کار کنند تا بزرگترین گروه سنی جمعیت ایران دوران بازنشستگی خود را پشت سر بگذارد. شواهد هم نشان می‌دهد که جامعه ایرانی تمایل چندانی برای فرزندآوری در شرایط کنونی ندارد. بسیاری معتقدند وضعیت وخیم معیشتی، ناامنی در خاورمیانه، بحران‌های ریز و درشت محیط زیستی و… از جمله مهمترین دلایل کاهش نرخ فرزندآوری در میان زوج‌های ایرانی هستند. از طرفی هم وضعیت به گونه‌ای پیش می‌رود که جامعه سیگنالی امیدوارکننده از آینده کشور را دریافت نمی‌کند و از همین رو برای صاحب فرزند شدن دچار تردیدهای بسیار زیادی است. نباید فراموش کرد که در پایان سال ۱۴۰۲ برای اولین بار در ۱۰۰ سال اخیر ایران شاهد تورم بیش از ۳۰ درصدی به مدت ۳ سال پیاپی بوده است. به عبارتی به نظر می رسد دولت و جامعه به تورم های بالای ۳۰ و ۴۰ درصدی عادت کرده است. در چنین وضعیتی تولید و رشد اقتصادی اولین قربانیانی هستند که موجب کاهش نرخ مشارکت اقتصادی شهروندان و افزایش نرخ بیکاری در کشور می‌شود.
رویکرد دولت ابراهیم رئیسی در قبال مذاکرات اتمی جهت رفع تحریم نیز نشان داد که آینده چندان درخشانی در انتظار کشور نیست. چرا که دولت سیزدهم تصمیم دارد از طریق دور زدن تحریم به بقای نباتی اقتصاد ادامه دهد و در چنین شرایطی چشم اندازی برای پیشرفت و توسعه نیز وجود نخواهد داشت. جامعه نیز دقیقا این سیگنال را دریافت کرده و به نظر می‌رسد برنامه‌ای جدی برای تشکیل خانواده و فرزندآوری نداشته باشد. این فضای ناامیدی باعث شده تا نیروی متخصص و حتی نیمه متخصص ایرانی کوچکترین فرصتی برای مهاجرت را از دست ندهد. این اتفاق نیز باعث کاهش چشمگیر نرخ رشد جمعیت در سالهای پیش رو خواهد شد.
مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که ایران در دقیقا در دوره‌ای که درگیر پرونده اتمی و تورم های دو رقمی بوده، در واقع بزرگترین و بهترین فرصت برای توسعه را از دست داده است. با توجه به اینکه سن بازنشستگی در ایران نیز در مقایسه با کشورهای جهان بسیار پایین است می توان گفت که متولدین دهه ۶۰ فاصله چندانی با بازنشستگی ندارند و عملا این فرصت از دست رفته تلقی می شود. نباید فراموش کرد که کسری بودجه مزمن دولت در ایران نیز باعث شده تا صندوق‌های بازنشستگی به عنوان یکی از سیبل‌های همیشگی برای دولت جهت تامین کسری همواره در معرض دست درازی باشند. کارشناسان نیز بارها از وجود ابربحرانی تحت عنوان «ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی» در پی استقراض دولت هشدار داده‌اند.
بنابراین نه تنها در سالهای آتی شاهد برهم خوردن تعادل سنی بین گروه‌های جمعیتی خواهیم بود، بلکه ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی نیز خود سیلی از مشکلات را ناشی از عدم توانایی صندوق‌ها در پرداخت حقوق بازنشستگان در سالهای آتی را در پی خواهد داشت. از همین رو است که گفته می‌شود ایران نه تنها فاصله بسیار زیادی با توسعه دارد بلکه با اتخاذ سیاست‌های نادرست و غیراصولی فرصتی طلایی را تبدیل به تهدیدی اساسی کرده است.
نویسنده: سهند اینانلو
решение контрольных на заказ помощь в написании контрольных работ
Way cool! Some very valid points! I appreciate you penning this post and the rest of the site is also really good.
написание отчетов по практике на заказ помощь в написании отчета по практике
микрозайм без отказа https://zajmy-onlajn.ru
Recently we have been particularly impressed by their commitment to sustainability and
their drive to make the industry more ethical and transparent.They are a pleasure to work with.
Видео чат. Лучшие психологи онлайн. Спроси психолога.
Очень советую https://schooldynamics.cloud/2024/03/25/kids-grooming-with-arts-and-music/
Психолог онлайн спб. Telegram психолога. Психолог онлайн спб.
Сайт Житомир https://u-misti.zhitomir.ua новости и происшествия в Житомире и области
Рекомендую http://www.vasaordenll608.se/imagesgiyyz9yo-2-2/
Рекомендую https://leda-medicina.ru/questions/?strIMessage=%DD%EB%E5%EC%E5%ED%F2+%F3%F1%EF%E5%F8%ED%EE+%E4%EE%E1%E0%E2%EB%E5%ED
Психологическая помощь онлайн. О чем говорить с психологом. Психолог онлайн отзывы.
Консультация может проходить в удобном для вас формате Записаться на онлайн
консультацию к психологу 202
I totally agree with this. There’s a very well-written article on m8win that delves deep into this topic, and it gave me a much better understanding of the subject.
Get your AC ducts cleaned in Dubai to ensure better cooling efficiency and energy savings https://ac-cleaning-dubai.ae/
I completely agree with your thoughts on this. I read something very similar on asia99, and the detailed analysis there helped me understand the matter better.
Предлагаю https://www.inkbyschnitzel.de/ibsicon/
Женский блог https://zhinka.in.ua Жінка это самое интересное о красоте, здоровье, отношениях. Много полезной информации для женщин.
After going over a few of the blog articles on your blog, I really appreciate your technique of blogging. I bookmarked it to my bookmark website list and will be checking back in the near future. Please visit my web site too and let me know what you think.
Рекомендую https://caspicuisine.com/hello-world/
Рекомендую https://eliteprocess.com/serving-a-civil-citation-or-summons-in-the-bronx/
На прием Клинцы. Психотерапевт Оренбург. 524 оценок
Психотерапевт Киров. Сервис по подбору психолога 186 оценок
I was able to find good advice from your blog posts.
Сломался холодильник? Звоните в центр и мы решим проблему.
Услуги по ремонту техники любой сложности.
There is definately a lot to know about this subject. I love all of the points you’ve made.
I think you’ve captured the essence of this issue perfectly. I recently came across an article on Xeng88 that offers a similar viewpoint, and it made me think about this topic from a different angle.
Очиститель воздуха для квартиры https://brand-climat.ru удаление пыли, аллергенов и запахов. HEPA, угольные фильтры и современные технологии. Консультация по выбору, быстрая доставка и гарантийное обслуживание. Чистый воздух дома!
На прием Клинцы. Психотерапевт Челны. 681 оценок
Your argument really resonates with me, and it’s one that I recently came across in a post on https://vibet.reviews/. The insights shared there helped solidify my understanding of this topic.
Обязательно попробуйте https://coachsamira.com/blogs/developpement-personnel/
I agree with your viewpoint. I’ve also encountered similar discussions on Soc99, and I think their insights provide valuable context to this conversation.
Se você está procurando a melhor experiência de cassino online com slots emocionantes, não pode deixar de baixar Big Bass Bonanza agora mesmo! Este caça-níquel da Pragmatic Play, conhecido como Big Bass Bonanza, conquistou os jogadores com seu visual divertido e prêmios incríveis – https://big-bassbonanza.com/
https://vk.com/top_casino_portable
Женский онлайн-журнал Salisy – это источник вдохновения, красоты и полезных советов для современных женщин. Здесь вы найдете актуальные тренды моды, секреты ухода за собой, психологические лайфхаки, рецепты здорового питания и советы по гармонии в отношениях: блог о моде для девушек
I couldn’t agree more with your viewpoint. I also came across a well-written article on https://communistleague.org/ that elaborates on this exact issue, and it helped me gain new insights.
Психотерапевт Оренбург. В17 психология. 743 оценок
Не знаете, где крейзи тайм скачать для максимального удобства? Наше мобильное приложение предлагает полный функционал популярной игры прямо в вашем смартфоне! Играйте в любом месте, в любое время и наслаждайтесь невероятными выигрышами каждый день https://thecrazytime.com/ru/crazy-time-download-app/
Se você está procurando a melhor experiência de cassino online com slots emocionantes, não pode deixar de baixar Big Bass Bonanza agora mesmo! Este caça-níquel da Pragmatic Play, conhecido como Big Bass Bonanza, conquistou os jogadores com seu visual divertido e prêmios incríveis – https://big-bassbonanza.com/
Украинский бизнес https://in-ukraine.biz.ua информацинный портал о бизнесе, финансах, налогах, своем деле в Украине
Hello, this weekend is pleasant for me, as this occasion i am reading this great informative article here at my house.
tadalafil 5 mg a giorni alterni
Очень советую https://boujakinsurance.com/blog/2013/08/06/talking-the-talk-of-bioremediation/
This programme will be delivered in our modern workshops and classrooms, focusing on developing your practical skills, knowledge and professional behaviours ready for assessment.
Психотерапевт Оренбург. Психотерапевты Самара. 227 оценок
Предлагаю https://flower-tone.com/news/new/855/
You’ve made some decent points there. I checked on the internet to learn more about the issue and found most individuals will go along with your views on this web site.
Лучшие онлайн-курсы https://topkursi.ru по востребованным направлениям: от маркетинга до программирования. Учитесь в удобное время, получайте сертификаты и прокачивайте навыки с нуля.
Школа Саморазвития https://bznaniy.ru онлайн-база знаний для тех, кто хочет понять себя, улучшить мышление, прокачать навыки и выйти на новый уровень жизни.
Психотерапевты Самара. Психотерапевты Самара. 824 оценок